تاثیر ارتفاع بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه آویشن کوهی (مطالعه موردی منطقه دماوند، زیرحوضه دریاچه تار)

مقدمه: یکی از گونه‌های گیاهی ارزشمند که عمدتاً در ارتفاعات کوهستانی رویش دارد گیاهی است به نام Thymus kotschyanus متعلق به خانواده لامیاسه، گونه‌های این تیره تقریباً در سراسر جهان پراکنده‌اند و به طور خاصی در مناطق مدیترانه‌ای تجمع دارند و آویشن کوهی از جمله گیاهان اصلی رویش‌های مدیترانه‌ای می‌باشد. از جمله خصوصیات بتانیکی آن، گیاهی است چوبی، کوتاه قد، کپه‌ای یا علفی چندساله با قاعده چوبی که مقوی معده، نیرودهنده، ضدتشنج، ضدنفخ، ضدسرفه، آرام‌بخش، ضدروماتیسم، ضدباکتری، ضد انگل و قارچ، ضد ویروس ایدز و جلوگیری از سرطان شناخته شده است. اسانس آن عمدتاً در صنایع غذایی، داروسازی، بهداشتی و آرایشی، زنبورداری و تجارت مورد استفاده قرارگرفته است و دارای خواص ضد میکروبی قوی می‌باشد. روش بررسی: به منظور بررسی کمی وکیفی اسانس این گیاه در سه ارتفاع1، نمونه‌های مناسب از گیاه مذکور انتخاب و سپس ترکیبات اسانس در سه ارتفاع توسط دستگاه GC/MS، مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: با توجه به نتایج حاصله مشخص شد که میزان درصد اسانس بین 95/0 – 87/1 درصد و بازده آن 23/1 درصد می‌باشد و این میزان اسانس بالا در صنعت داروسازی بسیار حایز اهمیت می‌باشد. به طورکلی در سه ارتفاع مختلف 37 ترکیب شناسایی شد که مهمترین مواد موثر، کارواکرول (82/60 - 05/82 درصد) و تیمول (56/1- 94/13 درصد) می‌باشد نتیجه‌گیری: باتوجه به اینکه ارزش دارویی اسانس آویشن به درصد تیمول و کارواکرول آن بستگی دارد در این تحقیق مشاهده شد که اسانس گیاه فوق دارای درصد بالایی از فاکتورهای مذکور می‌باشد و می‌توان نتیجه گرفت که بهترین محل رویش این گیاه برای حصول بهترین عملکرد کیفیت و کمیت اسانس ارتفاع 2400 می‌باشد.